Barn og skjermbruk

Råd frå Verdens helseorganisasjon (WHO) og Folkehelseinstituttet (FHI)

• Barn under 2 år bør ikkje bruke skjerm.
• Barn frå 2 til 5 år bør ikkje bruke skjerm meir enn ein time kvar dag.
• Avgrens skjermtida for barn over 5 år.

Norsk Offentlig Utredning om barn og unges skjermbruk og læring, utvikling og helse - FHI

Råd frå Helsedirektoratet

• Barn under 2 år bør ikkje bruke skjerm.
• Barn frå 2 til 5 år bør ikkje bruke skjerm meir enn 20 minuttar kvar dag.
• Barn frå 6 til 12 år bør ikkje bruke skjerm meir enn 1-1,5 time kvar dag.
• Ungdom frå 13 til 18 år bør ikkje bruke skjerm meir enn 1,5-3 timar kvar dag.

Skjermbruk blant barn, unge og foresatte - Helsedirektoratet

Generelle råd

• Det er viktig og lurt å etablere regler for skjermbruk tidleg.
• Vaksne er ansvarlege for å regulere skjermbruken til barn – dette er ikkje noko barn klarer å gjere aleine fordi denne reguleringsevna er ikkje fullt utvikla før ein er vaksen.
• Anbefalt aldersgrense for bruk av sosiale medier er 13 år (pr. februar 2025).

• Ingen skjerm før skole om morgonen. Skjermbruk kan føre til at vi opplever at det blir for lite stimuli på skolen og dermed at skolen blir kjedeleg.
• Ingen skjerm før middag eller fellesmåltid. Dette er en god øving på å kjede seg.
• Ti minutt pause i skjermbruk minimum kvart 60-90 minutt ved konsoll eller PC. Oftare ved handheldt skjerm. Ikkje bruk mobiltelefon i pausen og hugs beveging av kropp og auge.
• Bruk ønska skjermtid etter barnet har gjort lekser, trening, husarbeid eller andre ting. Maksimalt 0-4 timar per dag. Mengde er avhengig av den enkelte og regulerast etter korleis skjermbruk påverkar gjeremål eller det sosiale negativt. Lekser på skjerm kjem utanom.
• Ingen skjerm siste time før leggetid, med unntak av vanleg tv. Handheldt skjerm påverkar melatonin og skjermtid gjer at vi blir aktivert.
• Slå gamingutstyr heilt av, ikkje i kvilemodus då det påverkar inneklimaet. Ha periodar frie for gaming og sosiale media i minimum eitt døgn, og gjerne for hele familien. Sjå kven som klarar det lengst!
• Lag klare reglar for nedlasting av appar og spill for barn.

• Få mobiltelefonen og eventuelt andre handhalde skjermar ut av rommet de er i. Ver et godt eksempel for andre.
• Sett mobilen på lydlaus.
• Ingen skjerm i bil.
• Ingen skjerm under måltid.
• Ingen skjerm minst éin time før leggetid.
• Ingen skjerm i bakgrunnen.
• Ingen skjerm på soverommet. Bruk vekkarklokke.
• Del opp ønska skjermtid etter felles middag.
• Bli einige med andre foreldre i klassen kva plattformer det er greitt å bruke.
• Utsett bruk av smarttelefon til ungdomsskolealder.
• Sjå heller på tv saman og ikkje bruk handhalde skjerm.
• Sett reglene for skjermbruk tidleg.
• Gå gjennom ulike skjermflater saman med barna ein gong i veka for å sjå kva som ligg der.

• Barn under 2 år skal ikkje bruke skjerm i det hele teke.
• Mellom 2 til 5 år anbefalast maksimum éin time skjerm kvar dag.
• Barn over 5 år skal avgrense passiv skjermbruk.

God skjermhygiene for de minste

• Barn 0-2 år bør ikkje vere på handhalde skjerm i det hele teke.
• Barn 0-2 år bør berre sjå på tv saman med en vaksen eller eldre søsken – dersom dei skal ha skjermtid.
• Barn 2-5 år bør vere maks éin time dagleg på skjerm.
• Ikkje bruk skjerm rundt måltida. Skjerm ekskluderer barn frå sosial trening rundt bordet og distraherer dei frå opplevinga.
• Spill og appar som aktiverer belønningssystemet i hjernen må ikkje brukast i alderen 0-2 år.
• Det er viktig og smart å etablere regler knytt til skjermbruk tidleg.
• Du som vaksen er ansvarleg for regulering av skjermbruk. Barn klarer ikkje det sjølv.

Skjermen steler kontakt med de vaksne

Babyar og små barn er helt avhengige av god kontakt med vaksne for å utvikle seg. Hyppig skjermbruk forstyrrar denne kontakten og kan føre til at dei opplever å bli avvist.

Skjermen steler fokus

Vi får dårlegare konsentrasjon ved mye skjermbruk. Å kjede seg gir rom for kreativitet. Du blir fort hekta på belønningane som hjernen får av å spille eller sjå på skjerm Då vil vanleg læring opplevast kjedelegare.

Skjermen steler nattesøvnen

Skjermbruk på kveld påverkar søvnhormonet melatonin. Det gir dårlegare kvalitet på søvnen. Ikkje bruk skjerm på soverommet på kvelden.

Skjermen steler tid for leik

Leik er viktig for barns utvikling. Både for sosiale ferdigheiter, regulering, språk, følelsar og generell utvikling. Barn trenger meir tid til leik.

Skjermen steler tid saman

De minste barna har ikkje vennskap på nett på same måte som eldre barn. Sosial trening og det å vere saman er viktig for barnet si evne til å utvikle relasjonar seinare.

Skjermen steler fysisk aktivitet

Barn i dag trenger meir aktivitet. Dei må være ute og utforske. Dette er viktig for sjølvstende, utvikling, og kroppsleg- og psykisk helse.

Barn over 5 år bør ha avgrensa passiv skjermbruk - altså aleinetid med skjerm der dei sit stille og blir underhaldne, eller berre skrollar på nett.

Skjermen er komen for å bli - og det er ikkje berre negativt å bruke skjerm.

• Mobilsertifikatet er utvikla av Telenor i samarbeid med Barnevakten.no og er berekna for barn mellom 8 og 11 år.
• Gjer det tydeleg for barn at dei kan komme til deg dersom dei opplev noko ubehageleg eller vanskeleg på nett.
• Vis interesse for barna sin digitale kvardag. Spør: «Korleis var det på nett i dag?».
• Prat med barn om nettbruk, ha kjennskap til kva dei gjer på nett og kven nettvennene er.
• Lær barna alltid å spørje om lov før dei deler bilde, video eller informasjon om andre.
• Ha samtalar med barnet om kva som er greitt å seie på nett.
• Lær barnet at personar dei har kontakt med over nett kan vere andre enn kva dei gjer seg ut for. Foreldre bør vere merksame på kven barna chattar med og tilgangsstyre der det er mogleg. Spill med chattefunksjon er ein kjent arena for “grooming”.
• Lær barnet aldri å møte personar dei har blitt kjent med over nett. Då skal dei kontakte ein trygg vaksen om dei får ein slik førespurnad.

Her er nokre råd til andre aktiviteter som er bra for barn:

• Kjede seg.
• Være ute og sykle, gå tur, ha piknik eller være på leikeplassen.
• Lag hinderløype inne.
• Balleik.
• La barna delta i praktisk arbeid med familien (vanne, dekke på, lage mat, bake, støvsuge).
• Plastilina.
• Lydbok.
• Byggelek  med duplo, lego eller magnet.
• Teikne og fargelegge der foreldra er.
• Puslespel.
• Lage hytte i sofaen.
• Gå på besøk.
• Bade med leker.
• Leke med pappesker.