Vi tilrår at du alltid nyttar siste versjon av nettlesaren din.
Hjarterehabilitering ved koronarsjukdom
Hjarterehabilitering er ein viktig del av behandlinga ved sjukdom i kransårane til hjartet (koronarsjukdom). Dette kan vere på grunn av angina (brystsmerter), etter hjarteinfarkt, utblokking av kransårane til hjartet (PCI-behandling) eller etter bypassoperasjon. Hjarterehabilitering er også nyttig ved annan hjartekirurgi, men da er det hovudsakleg fysisk opptrening som er viktig.
Hjarterehabilitering består av individuelle konsultasjonar, undervisning og gruppetrening. Under konsultasjonane vil vi gå gjennom årsaker til koronarsjukdom (sjukdom i kransårane til hjartet) og systematisk sjå kva du kan gjere for å minske risikoen din for å bli sjukare og for å betre livskvaliteten din.
Vi vil hjelpe deg å sette realistiske mål og følge opp desse.Koronarsjukdom er ein livsstilssjukdom og for å halde seg frisk krevst både medikament og endring i livsstil livet ut.
Meir informasjon om koronarsjukdom finst på helsenorge.no:
Du må tilvisast til hjarterehabilitering frå ein lege. For å få plass må du ha gått gjennom éin av følgande:
hjarteinfarkt
utblokking av kransårane til hjartet (PCI-behandling)
bypassoperasjon (ACB-operasjon)
annan hjartekirurgi (for eksempel klaffeoperasjonar på aortaklaff, mitralklaff, m.fl.)
Før
Om du har vore innlagd på hjarteavdelinga får du stundom med deg time til hjarterehabilitering når du reiser heim – eller du får innkalling i etterkant. Saman med innkallinga får du ofte eit spørjeskjema om livsstil, som er viktig for at vi skal kunne gi deg god behandling. Du blir sett opp til 1–5 konsultasjonar, du får tilbod om undervisning og gruppetrening over fleire veker.
Under
Konsultasjonar
På konsultasjonane snakkar vi om dei tinga vi veit reduserer risiko for koronarsjukdom og som betrar livskvaliteten. Vi går gjennom anbefalte mål for kvart område, og vi hjelper deg å sette dei personlege måla dine og følge opp desse. Måla skal vere spesifikke, målbare, attraktive, realistiske og tidfesta (hugseregel: SMART).
Desse 7 hovudområda er dei viktigaste for dei fleste for å redusere risiko for forverring av koronarsjukdom og for å betre livskvalitet:
Alle former for fysisk aktivitet betrar overleving og livskvalitet ved koronarsjukdom. Fysisk aktivitet er også svært viktig etter alle former for hjartekirurgi.
Unngå stillesitting
Unngå å sitte stille lengre periodar. Ta pausar og gå i trapper eller gå ein kort tur. Sjå til at du tar minst 10.000 steg per dag.
Kondisjonstrening
All form for kondisjonstrening hjelper, heilt ned til 10 minutt om gongen! Ideelt sett blir kondisjonstrening anbefalt 3 eller fleire dagar per veke.
Øktene bør vere på minst 50 minutt moderat intensitet eller minst 25 minutt høg intensitet. Det mest effektive er intervall. Du kan for eksempel trene 3 minutt intervall 3 gonger eller 4 minutt intervall 4 gonger. Det er viktig å få opp pulsen.
Styrketrening
Styrketrening er godt for hjartet og førebygger skadar.
Vi anbefaler styrketrening 2 eller fleire gonger per veke og da gjerne 8–12 repetisjonar. Det er ein fordel å variere mellom dei store muskelgruppene (bein, armar, kjernemuskulatur osv.).
Ein kombinasjon av lite stillesitting, kondisjonstrening og styrketrening er det beste for god hjartehelse. Men det aller viktigaste er at fysisk aktivitet blir ein del av kvardagen (for eksempel reise til/frå jobb) og at det er noko du liker å gjere (for eksempel med venner). Det er den einaste måten å fortsette å vere fysisk aktiv over tid.
Mat påverkar kolesterolet ditt, blodtrykket ditt, vekta di og mykje meir. Kosthald må tilpassast deg – spesielt om du har sjukdommar i tarmsystemet. Dette er anbefalt kosthald som er sunt for hjarte-/karsystemet:
Energiinntak og energiforbruk
Det skal vere balanse. Det vil seie at du ikkje skal ete meir enn ein forbrenn når du bevegar deg og trener.
5 om dagen
Det blir anbefalt å ete minst 5 porsjonar med frukt og grønt per dag. 1 porsjon er cirka 200 g (éin tomat, ein middels stor salat, eit eple eller éin banan). Minst 3 av dei 5 bør vere grønsaker.
Nøtter og olivenolje
Dagleg inntak av litt olivenolje og ein liten porsjon med usalta nøtter har gunstige effektar på hjarte-/karsystemet.
Fiber
Vel grove produkt framfor fine (for eksempel ris, brød og pasta).
Kjøtt
Raudt og prosessert kjøtt er uheldig for hjartet og inntaket bør avgrensast.
Fisk
Det er fordelaktig med fisk 1–2 gonger per veke (gjerne feit fisk).
Drikke
Avgrens inntaket av sukkerhaldig drikke og alkohol.
Nøkkelen til eit sunt kosthald er å gjere det til ein vane eit lite steg av gongen – og det blir sjeldan ein vane med mindre du får med deg dei du bur saman med.
Vekt er for nokre eit sensitivt tema. På hjarterehabiliteringa er det ein av mange faktorar som påverkar helsa di. For god hjartehelse er det ideelt med ein kroppsmasseindeks (KMI) på 18,5–24,9 og midjemål < 94 cm for menn og < 80 cm for kvinner. Kroppsmasseindeks (KMI) = vekt / høgde * høgde.
Kalorirestriksjon
Dersom ein et færre kaloriar enn ein forbrukar vil vekta ofte gå ned. Kosthald er derfor eit viktig aspekt i vektnedgang. Unngå kaloririk og næringsfattig mat og drikke (for eksempel snacks, søtsaker, brus og alkohol). Spis heller frukt og grønsaker. Spis gjerne frukost dagleg følgd av fleire små måltid utover dagen og spis sakte og stopp når du kjenner deg mett.
Fysisk aktivitet
Når ein er fysisk aktiv, forbrenn ein kaloriar. Auka og variert fysisk aktivitet vil ofte bidra til vektnedgang. Det er ikkje alltid nødvendig å trene med høg intensitet, men ein bør bli sveitt og tung i pusten og få auka puls.
Åtferd og psykiske faktorar
Dette kan vere eit oversett aspekt ved vektnedgang. Ikkje sjeldan kan åtferd og psykiske faktorar påverke kor vanskeleg det er å gå ned i vekt. Det er derfor viktig å også ta omsyn til for eksempel døgnrytme, matvanar til andre i hushaldet, sosial eting, «trøysteeting», stressreaksjonar og sjølvbilde. Det er viktig å vere open om vanskar med å gjennomføre gunstige åtferdsendringar.
Målet med fokus på kroppsvekt er det same som for dei andre faktorane: Minske risiko for forverring av koronarsjukdom og betring fysisk yteevne og livskvalitet.
Kolesterol er ein viktig faktor for utviklinga av koronarsjukdom. Etter hjarteinfarkt eller utblokking av kransårar (PCI-behandling) er målet for LDL-kolesterol (det dårlege kolesterolet) < 1,4 mmol/L. Så låge verdiar er nærast umogleg å oppnå utan medisinar. Dei fleste må derfor bruke eit statin (for eksempel atorvastatin, simvastatin, rosuvastatin), og nokon må i tillegg bruke ezetimib og ein PCSK9-hemmar (for eksempel alirokumab injeksjonar).
Men i tillegg vil generelt hjartevennleg kosthald og inntak av belgfrukter dagleg kunne senke kolesterolet noko. Fysisk aktivitet er også gunstig. Det er viktig at du har eit aktivt forhold til kolesterolet ditt og kontrollerer det jamleg.
Høgt blodtrykk bidrar til at blodkara blir stive og at det lettare blir åreforkalkingar utvikla og koronarsjukdom. Redusert saltinntak, fysisk aktivitet og vektnedgang senkar blodtrykket. Vi anbefaler medikamentell behandling av blodtrykket dersom det er over 140/90 mmHg.
Om du er over 65 år bør du ha overtrykk på 130–139 mmHg, og dersom du har diabetes bør overtrykket vere 120–129 mmHg. For unge og elles friske kan det vere ein fordel å senke blodtrykket under 120/80 mmHg, så lenge ein ikkje blir svimmel eller får andre biverknader. Dei fleste som har høgt blodtrykk, treng meir enn ein medisin mot høgt blodtrykk.
Sigarettrøyking er ein viktig faktor som aukar risikoen for koronarsjukdom ved å skape inflammasjon i blodkara. Å trappe ned på talet på sigarettar er bra, men totalt røykeslutt er mykje meir effektivt. Målet etter hjarteinfarkt eller utblokking (PCI behandling) er alltid totalt røykeslutt.
Nokon klarer å slutte å røyke på dagen utan problem, men dei fleste må lage ein plan for kva ein skal gjere for ikkje å bli freista til å begynne igjen. «Gammal vane er vond å vende». Mange treng også nikotinerstattande behandling med røykeplaster, nikotintyggegummi eller liknande. Det er også mogleg å få medikamentell behandling (for eksempel bupropion, vareniklin).
Det er viktig å ha det godt og å ha meiningsfulle aktivitetar i livet. Når hovudet ikkje har det bra, har ikkje kroppen det bra heller. Det er anbefalt at ein så fort som mogleg etter eit hjarteinfarkt kjem tilbake i arbeid og daglege aktivitetar. God søvn er også viktig for å komme seg etter eit hjarteinfarkt eller ein hjarteoperasjon.
I undervisninga på hjarterehabilitering vil du lære om stressmeistring, og bli utrusta med teknikkar som kan hjelpe i prosessen etter eit hjarteinfarkt eller ein hjarteoperasjon. Dersom du har psykiske lidingar som angst eller depresjon, er det viktig at du får god behandling for desse og god oppfølging.
I tillegg er det viktig med god behandling av følgande tilstandar dersom det gjeld deg:
Dersom du har diabetes, er det viktig å ha kontroll på blodsukkeret ditt. Diabetes gir monaleg auka risiko for koronarsjukdom. Høgt blodsukker over tid fører til øydelegging av dei små blodkara i hjartet (og andre organ i kroppen som t.d. nyre og auge).
Vi anbefaler at du har langtidsblodsukker (HbA1c) under 53 mmol/mol eller helst under 48 mmol/måla dersom du toler det. Du bør kontrollere blodsukkeret ditt ofte dersom det er ustabilt og varierer.
Dersom du har kronisk obstruktiv lungesjukdom (KOLS) er det viktig at du får god behandling for denne sjukdommen med medikament og inhalasjonar. Risikoen for hjarteinfarkt aukar betydeleg under KOLS-forverringar med behov for antibiotikabehandling heime eller på sjukehus. Det er også viktig med vaksinasjon for å unngå luftvegsinfeksjonar.
Ved nyresvikt aukar risikoen for koronarsjukdom betrakteleg. Det kan også vere ekstra utfordrande med medikament da mange av desse ikkje kan brukast ved nedsett nyrefunksjon. Det er derfor viktig at du får god behandling for dei tilstandane som har forårsaka nyresvikten din.
Ei rekke inflammatoriske sjukdommar som leddgikt, psoriasis (artritt), Bechterevs sjukdom eller inflammatorisk tarmsjukdom (ulcerøs kolitt eller Crohns sjukdom) kan auke risikoen for å utvikle koronarsjukdom. Dersom du har nokre av desse tilstandane er det viktig at du får best mogleg medikamentell behandling for å unngå auka sjukdomsaktivitet.
I samband med undervisninga er det sett av tid til spørsmål og samtale. Vi legg også til rette for at du skal kunne sjå korleis desse temaa belyser din situasjon.
Hjarte- og karsjukdommar
Vi går gjennom anatomien til hjartet og kva koronarsjukdom er.
Medisinar
Gjennomgang av vanlege hjartemedisinar, korleis dei fungerer og biverknader.
Krisereaksjonar og endringsarbeid
Praktisk om reaksjonar etter akutt sjukdom og tips til korleis ein kan få til livsstilsendring.
Stress og stressmeistring
Handtering av stress og stressreaksjonar.
Kosthald
Kva er eit hjartevennleg kosthald og korleis få det til?
Fysisk aktivitet
Gjennomgang av fysisk aktivitet ved hjartesjukdom.
Arbeidsliv og rettar
Gjennomgang av moglegheiter for tilpassa arbeid og rettar.
Gruppetrening
Treninga går føre seg i ein treningssal med ulike stasjonar med øvingar tilpassa nivået ditt. Dei første vekene er treningsintensiteten lågare enn i dei siste. Dersom du av ein eller annan grunn ikkje har høve til å vere med på sjukehuset er det viktig at du trenar heime. Mange har stor nytte av å begynne å trene på sjukehuset for å så å lage eit eige treningsopplegg etter det.
Etter
Å redusere risikoen for koronarsjukdom er ein livslang prosess. Hjarterehabiliteringa vil hjelpe deg å komme i gang med ein sunnare livsstil og dermed få betre livskvalitet og lågare risiko for sjukdom i framtida.
Når kontrollane hos oss er over vil du kunne følgast opp av fastlege og/eller fysioterapeut i kommunen der du bur. Vi hjelper deg med å komme i gang, men det er du sjølv som held fram med den gode livsstilen livet ut.
MIO held til i Vestblokka. Gå inn hovudinngangen på Haugesund sjukehus, ta heisen ved Narvesen kiosken til 2. etasje. Gå til høgre og ring på ringeklokka.
Parkeringshuset nord for sjukehuset er reservert pasientar og besøkande. Alle må betale for parkering. Dette gjer du på p-automatane enten med kort eller kontanter. I tillegg kan du benytte EasyPark appen.
Parkeringshuset har tre ladeuttak.
Reserverte parkeringsplassar
Reserverte plassar for HC-parkering er utanfor hovudinngangen. Hugs å legge parkeringsbeviset godt synleg i frontruta.
Det er reserverte plassar for blodgivarar og dialysepasientar på toppen av parkeringshus. Du vil få utlevert parkeringsbevis frå avdelingen dersom du har rett til å bruke dessa plassane.
Parkeringsavgift
Det er Haugesund Parkering Drift as som har oppfølging av parkeringshuset og parkeringane foran hovudinngangen. Eventuelle klager på p-avgift meldast til dei. Dette finn du også informasjon om på p-automatane.
Pris for å parkere på sjukehus i Helse Fonna er 25 kroner i timen. Makspris for eit døgn er 155 kroner.
Du kan endre timen din inntil 48 timar før oppmøte. Dette kan du gjere på helsenorge.no eller ved å kontakte oss på telefon 52 73 90 00. Kontaktsenteret vårt er opent kl. 07.30 – 15.30.
På helsenorge.no finner du informasjon om timen din i innkallingsbrevet.
Apoteket ligg i første etasje, like bak resepsjonen.
Opningstider:
Måndag-fredag kl. 08.00-16.30.
Mange pasientar og pårørande ønskjer å ta bilete eller video som eit minne frå tida på sjukehuset. Dette er sjølvsagt heilt greit, så lenge det er pasienten eller pårørande og vener det blir teke bilete av.
Det er ikkje lov å ta bilete av medpasientar eller tilsett ved sjukehusa. Vi har hatt fleire saker der bilete av medpasientar og tilsette har blitt publiserte på sosiale medium utan at dei har gjeve løyve om det.
Vi håpar at du syner respekt for personvernet til alle du møter under opphaldet ved sjukehuset, og at du bare tar bilete av eigen familie og vener.
Kantina i 6.etasje er open for tilsette, pasientar og besøkande.
Opningstider: Måndag - fredag kl. 09.30-15.30. Stengt helger og heilagdagar.
Pasientkantine i 4-og 5.etasje er kun open for pasientar.
Fleire av sengepostane har eigne spiserom med enkel sjølvbetening for inneliggande pasientar. Ta kontakt med di avdeling.
Ta med den faste medisinen du brukar. Det kan ta tid å få same medisin frå apoteket.
Dessverre kan tjuveri finne stad på sjukehuset. La verdisaker vere igjen heime.
Ta med behagelege klede og gode innesko som er stødige og lette å ta på. Av hygieniske grunnar er det ikkje tillate å gå barbeint på sjukehuset.
Ta med toalettsaker som tannbørste, tannkrem, kam, deodorant og eventuelt barbermaskin. Hugs også hjelpemiddel du er avhengig av: til dømes stokk, krykker, rullator og rullestol.
God hygiene er ein viktig faktor for å kunne gi god behandling til pasientane.
