Smerter etter fødsel
Dei første dagane etter fødselen er det normalt at det svir når du lèt vatnet, og i dei første vekene kan det klø i området der det er sydd. Såret vil vanlegvis lækjast innan tre til fire veker. Det kan ta opp mot éin månad før du er smertefri og oppnår normal førlegheit rundt skjeden.
Nokon har behov for smertestillande medisinar i ein til to veker etter fødselen, og vi anbefaler da at du bruker 1 gram paracetamol (Paracetamol/Paracet/Pamol/Pinex/Panodil) opp til fire gonger i døgnet. Om nødvendig, kan du ta 400 mg ibuprofen (Ibux/Ibuprofen/Ibumetin) saman med paracetamol, men maks tre gonger i døgnet. Desse smertestillande medikamenta skader ikkje barnet via morsmjølka når du ammar.
Sårhygiene og amming
Skyl deg med lunka vatn når du har hatt avføring og bruk elles handdusj når du skal vaske underlivet. Bruk eit reint handkle til å tørke deg med.
- Unngå å sitte for lenge om gongen. Det kan belaste såret og gi auka smerte. Prøv å sitte på to samanrulla handkle.
- Legg deg på sida når du skal inn og ut av senga
- Ligg helst på sida når du ammar
- Hald avføringa mjuk
- Unngå tunge løft i fire til seks veker etter fødselen
- Bruk reseptfrie, smertestillande medikament mot smerter frå såra
Tarmfunksjon
Treg mage er vanleg etter fødselen. Derfor får du avføringsmiddel (Laktulose/Duphalac/ Betulac) 15 ml to gonger dagleg, i den tida du er innlagd. Du kan halde fram med det i eit par veker etter fødselen for å halde avføringa mjuk. Unngå å trykke mykje ved toalettbesøk.
Du bør drikke rikeleg med vatn og ete fiberrikt kost (fullkornsbrød, frukt, rosiner/svisker).
Mange klarer ikkje å halde på luft frå endetarmen dei første vekene etter fødselen. Dette betrar seg når bekkenbotnen blir gradvis sterkare igjen det første halvåret etter fødselen.
Fysioterapi og opptrening
På fødeavdelinga får du råd om trening etter fødsel. Du får også tilvising til fysioterapeut som kan hjelpe deg med bekkenbotnstreninga vidare.
Start med lett trening av musklane i bekkenbotnen så raskt som mogleg etter fødselen. Ligg i kvilestilling, knip saman musklane rundt endetarmen, skjeden og urinrøyropninga. Gjenta fire–fem gonger etter kvarandre, tre gonger om dagen.
Etter kvart som bekkenbotnen blir sterkare, kan du auke til ti knip om gongen. Heime kan du gjere øvingane når du ligg på golvet. Ta i så godt du kan, utan å halde pusten, og utan å bruke musklane i baken, låra eller magen. Hald knipetaket så lenge du klarer, kvil nokre sekund og knip ein gong til. Du bør halde fram med knipeøvingane i tre til seks månader etter fødselen.
Prøv å knipe igjen også når du hostar eller nys, og før du løftar barnet ditt eller noko anna tungt. Det er anbefalt at du held fram med knipeøvingar også etter barseltida, da dette førebygger urin- og luftlekkasje i framtida. Om du treng meir informasjon, anbefaler vi desse nettstadane:
www.quintet.no
www.bekkenbunnen.no
www.mammanett.no
Sex etter fødselen
Det vil ta omtrent éin månad før rifta i lukkemuskelen til endetarmen har grodd. Vent derfor i minst 4–6 veker med å ha samleie, slik at ikkje rifta går opp igjen. Mange kvinner ønsker ikkje sex dei første 2–3 månadene etter fødselen fordi dei er slitne, redde for smerter eller manglar sexlyst. Hormonendringar gjer ofte at skjeden kjennest tørr ut, og det kan vere lurt å bruke eit glidemiddel. Vi anbefaler ikkje analt samleie dei to første månadene etter fødselen.
Kontroll
Dersom du fekk skade i endetarmsmuskulaturen, vil du få ein time til poliklinisk kontroll 9 til 12 månader etter fødselen. Men du må ta kontakt med fastlegen din om du får problem med såret i underlivet i vekene etter fødselen. Teikn på infeksjon er aukande smerter, at området hovnar opp og feber. Det er viktig at du blir tilvist og undersøkt på sjukehuset dersom det er teikn på at såret har gått opp igjen, eller om du lekker avføring. Om du slit med plager, er det viktig at du tar kontakt med fastlegen din, før den planlagde kontrolltimen.
Skadane skal vere grodde ved kontrolltimen 9 til 12 månader etter fødselen, og du skal ha fått tilbake styrken i bekkenbotnen. Ofte vil plager du hadde dei første månadene ha gått over. Saman med deg vil vi vurdere om funksjonen bekkenbotnen er svekt etter skaden.
Før timen bør du tenke gjennom og registrere plager du kjenner, og kva innverknad dei har i kvardagen. Vi vil gjerne diskutere med deg om du bør føde normalt eller med keisarsnitt i eit seinare svangerskap, og korleis oppfølginga bør vere. Om du ikkje har plager etter skaden, vil vi vanlegvis anbefale vaginal fødsel også neste gong.
Blir eg normal igjen?
Dei fleste som har fått skade på lukkemuskelen under fødsel får ikkje varige, alvorlege plager. Det vanlegaste er at du ikkje har full kontroll på luft frå tarmen. Dette kan opplevast som vanskeleg i kvardagen, sosialt og på arbeid. Problem med å halde på avføringa, er eit meir sjeldan problem.
Det er viktig at du tar kontakt med fastlegen din om du har slike problem, også om det har gått lengre tid sidan du fødde. Da kan du få utgreiing og best mogleg behandling. Det finst ulike behandlingstilbod som kan vere til god hjelp.