logo Helse Fonna

Undersøking

Mammografi

Mammografi er ei røntgenundersøking av brysta som viser brystvevet for å oppdage eventuelle forandringar.

Tilvising og vurdering

Det er fastlegen din som tilviser til mammografi. Alle tilvisningar til klinisk mammografi blir vurderte individuelt. Vi tar utgangspunkt i dei opplysningane som står i tilvisinga. Der det er stor mistanke om kreft, får du time innan 7 dagar. Om det ikkje kjem fram opplysningar i tilvisninga som gjer at ein mistenker kreft, kan ventetida bli nokre veker.

Vi har tre hovedkategoriar av pasientar:

  • Tilvisningar grunna nye forandringar i brysta. Dette kan vere forandringar pasienten har merka sjøl, eller som er oppdaga av lege.
  • Kontrollundersøking av pasientar som tidligare har gjennomgått behandling for brystkreft.
  • Kontrollundersøking av kvinner som har auka risiko for brystkreft grunna mange brystkrefttilfelle i nær familie. Desse er kvinner som har blitt anbefalt jamlege kontrollar etter genetisk rettleiing.

Mammografiprogrammet

Kvinner i alderen 50-69 år blir automatisk inviterte til mammografiscreening i regi av Mammografiprogrammet kvart andre år. Hensikta er å oppdage brystkreft i et tidleg stadium. Frå 1. januar 2020 utfører vi både screening, tolking og oppfølging ved Haugesund sjukehus for kvinner i Nord-Rogaland, Sveio, Vindafjord og Etne.  Alle får svar på screeninga i løpet av 2-3 veker. Svaret blir kun sendt til deg. Dersom det er behov for ei grundigare undersøking, vil du få tilsendt SMS og brev om time. Omlag 3-4 % av kvinnene som møter Mammografiprogrammet blir tilbakekalt til grundigare undersøking på brystdiagnostisk senter. For dei fleste inneber dette fleire røntgenbilde og/eller ultralydundersøking. Nokre gonger er deg også nødvendig med celle- og/eller vevsprøve. Å bli innkalt til etterundersøking betyr ikkje at du har brystkreft. Rundt 1 av 5 som blir kalla inn til etterundersøking har forandringar som må behandlast.


Sjekkliste for tilvising – elektiv mammografi

Eksempel på problemstillingar der tilvising til brystdiagnostisk senter er aktuelt:

  • «Tumor mammae» - både ved usikre og eintydige palpasjonsfunn
  • Nyoppstått papilleinndragning som ikkje let seg retrahere
  • Hudinndragning
  • Hudmisfarging der underliggande hudsjukdom eller abscess ikkje er mest sannsynleg diagnose
  • Hudfortjukking av uklar etiologi
  • Sekresjon, kun viss denne er serøs eller blodig
  • Ved mistanke om aksillære lymfeknutemetastaser

Brystkreft hos unge kvinner er svært sjeldan. Forandringar i brysta hos kvinner under 35 år blir oppfatta som nye kular eller klumpar. Desse varierer ofte med menstruasjonssyklus. Desse forandringane kan ofte forsvinne spontant, og det kan derfor vere grunn til å sjå an situasjonen 1 – 2 månader eller menstruasjonssyklusar hos desse unge kvinnene før ei evt tilvising.

Smerter aleine er normalt hos kvinner, spesielt yngre, og er ikkje indikasjon for bildeutgreiing. Nye smerter hos postmenopausale kvinner utan anna openberr årsak kan vere grunn for tilvising til brystutgreiing.

Tilvising til vidare utgreiing/behandling

Anamnesen bør minimum innehalde opplysingar om:

  • Er funnet oppdaga av pasienten sjølv, eigen lege eller tilfeldig (ved mammografi)?
  • Varigheit av symptom/funn
  • Endringar i samband med menstruasjonssyklus
  • Bruk/endring av hormonpreparat
  • Tidlegare brystsjukdommar, eventuelt med biopsisvar
  • Førekomst av brystkreft og/eller ovarialkreft hos førstegradsslektning (mor, søstre, døtre)
  • Menstruasjonsstatus: dato for siste menstruasjons første dag, eventuelt alder ved menopause
  • Alder ved evt første fødsel og talet på barn

Skildring av aktuell tumor/funn – klinisk undersøking bør minimum innehalde opplysingar om:

  • Systemisk inspeksjon og palpasjon av bryst, aksiller og fossae supra – og infraclaviculares dannar basis for vidare diagnostikk
  • Hud- og papilleforandringar må skildrast og lokaliserast
  • Palpatoriske funn skal registrerast med lokalisasjon (fire kvadrantar + retroareolært område), størrelse (i millimeter), konsistens og kor bevegeleg det er i forhold til omliggande strukturar.

Før

Du bør ikkje bruke deodorant, parfyme, pudder eller krem av noko slag i armhola eller på/under brysta den dagen du skal til undersøking. Dette kan påverke bileta og gjere vurderinga av bileta vanskeleg.

Ein radiograf vil stille deg nokre spørsmål før sjølve undersøkinga og sjå etter forandringar i huda på brysta som kan bli synlege på mammografibileta. Dette er informasjon som røntgenlegen bruker når han granskar bileta.

Under

Sjølve røntgenundersøkinga tek berre nokre få minutt. Brystet blir plassert på ei plate, og ei øvre plate blir senka ned og legg press på brystet for å gjere røngtenbiletet skarp og redusere stråledosen. Nokre kvinner synest dette er ubehagelig, men det varer berre nokre få sekund.
Ut ifra kva som er årsaka til at du skal til mammografi, er gjennomføringa av undersøkinga slik:

  • Når du er tilvist til mammografi på grunn av eit symptom frå brysta tar vi to bilete av kvart bryst, og eventuelt tilleggsbilete. Vi tar også ultralyd og vevsprøve viss røntgenlegen meiner det er nødvendig.
  • Når du er tilvist som ledd i kontroll etter brystkreft, eller ved familiær risiko for brystkreft, tar vi to bilete av kvart bryst. Vi tar ultralyd og vevsprøve viss røntgenlegen meiner det er nødvendig.
  • Når du er tilvist som ledd i kontrollopplegg ved påvist genfeil tar vi kun eit skråbilde av kvart bryst. Dette i tillegg til at du får årleg MR-kontroll av brysta dine.
  • Ved undersøking etter invitasjon i Mammografiprogrammet tar vi to bilete av kvart bryst.

Etter

Du kan reise heim etter undersøkinga.

Dersom du er tilvist til mammografi, blir svaret på undersøkinga sendt til tilvisande lege.

Dersom det er tatt prøve/biopsi fra brystet ditt, vil dette bli diskutert på våre vekevise tverrfaglege møter og veka etter vil du få time hos kirurg for å få svar på prøven.

Mammografiscreening
Svaret på mammografiscreeninga blir kun sendt til deg.

Ca 3 % av kvinnene som møter til mammografiscreening blir innkalt til grundigare undersøking på brystdiagnostisk senter på Haugesund sjukehus. For de fleste inneber dette fleire røntgenbilete og/eller ultralydundersøking. Nokre gonger er det også nødvendig med celle- og/eller vevsprøve. Om lag éin av fem som blir innkalla til etterundersøking, har forandringar som må behandlast. Å bli innkalt til etterundersøking betyr ikkje at du har brystkreft. Kun ca 20 % av dei etterinnkalte har brystkreft.

Kontakt

  • En høy vinkel av en bygning

    Haugesund sjukehus

    Karmsundgata 120, 5528 Haugesund

    Finn fram

    Transport

    Det er fleire busstopp like ved og i nærleiken av Haugesund sjukehus.

    www.kystbussen.no - Ruteinformasjon for Kystbussen (Bergen-Stord-Haugesund-Stavanger)

    www.kolumbus.no - Ruteinformasjon om lokalbussar i Rogaland

    Praktisk informasjon

    Apoteket ligg i første etasje, like bak resepsjonen.

    Opningstider:

    Måndag-fredag kl. 08.00-16.30.

    Mange pasientar og pårørande ønskjer å ta bilete eller video som eit minne frå tida på sjukehuset. Dette er sjølvsagt heilt greit, så lenge det er pasienten eller pårørande og vener det blir teke bilete av.
     
    Det er ikkje lov å ta bilete av medpasientar eller tilsett ved sjukehusa. Vi har hatt fleire saker der bilete av medpasientar og tilsette har blitt publiserte på sosiale medium utan at dei har gjeve løyve om det. 

    Vi håpar at du syner respekt for personvernet til alle du møter under opphaldet ved sjukehuset, og at du bare tar bilete av eigen familie og vener.​

    ​Kantina i  6.etasje er open for tilsette, pasientar og besøkande.

    Opningstider:
    Måndag - fredag kl. 09.30-15.30. Stengt helger og heilagdagar.

    Pasientkantine i 4-og 5.etasje er kun open for pasientar.

    Fleire av sengepostane har eigne spiserom med enkel sjølvbetening for inneliggande pasientar. Ta kontakt med di avdeling.

    Det ligg ein Narvesen kiosk i 1.etasje

    Opningstider:
    Måndag - fredag kl. 06.30-21.00
    Laurdag: 9.00-20.00
    Søndag: 10.00-20.00 




    ​​​​​​​​​Ta med den faste medisinen du brukar. Det kan ta tid å få same medisin frå apoteket.

    Diverre hender det at tjuveri finn stad på sjukehuset. La ​verdisaker vere igjen heime.

    Ta med behagelege klede.

    Gode innesko som er stødige og lette å ta på. Av hygieniske grunnar er det ikkje tillate å gå barbeint på sjukehuset.

    Toalettsaker som tannbørste, tannkrem, kam, deodorant og eventuelt barbermaskin. ​Hjelpemiddel du er avhengig av: til dømes stokk, ​krykker, rullator og rullestol.

    God hygiene ein viktig faktor for å kunne gje god behandling til pasientane.

    ​Det er ikkje minibank ved sjukehuset. Narvesen i første etasje har bankterminal med moglegheit for uttak av pengar ved kjøp. Det er bank og minibank i Haugesund sentrum.

    Parkeringshuset nord for sjukehuset er reservert pasientar og besøkande. Alle må betale for parkering. Dette gjer du på p-automatane enten med kort eller kontanter. I tillegg kan du benytte EasyPark appen.

    Parkeringshuset har tre ladeuttak.

    Reserverte parkeringsplassar

    Reserverte plassar for HC-parkering er utanfor hovudinngangen. Hugs å legge parkeringsbeviset godt synleg i frontruta.

    Det er reserverte plassar for blodgivarar og dialysepasientar på toppen av parkeringshus. Du vil få utlevert parkeringsbevis frå avdelingen dersom du har rett til å bruke dessa plassane.

    Parkeringsavgift

    Det er Haugesund Parkering Drift as som har oppfølging av parkeringshuset og parkeringane foran hovudinngangen. Eventuelle klager på p-avgift meldast til dei. Dette finn du også informasjon om på  p-automatane. 

    Pris for å parkere på sjukehus i Helse Fonna er 25 kroner i timen. Makspris for eit døgn er 155 kroner.​

     

  • En bygning med trær og biler foran seg

    Stord sjukehus

    Tysevegen 64, 5416 Stord

    Finn fram

    Transport

    ​Kystbussen har terminal i Leirvik sentrum, sjå www.kystbussen.no for ruteinformasjon. Herfrå går det lokalbuss til sjukehuset og DPS-et. Meir informasjon om rutetider for lokalbuss finn du på www.skyss.no. OBS: Ved søk i reiseplanleggaren må du skrive «Fylkessjukehuset» dersom du skal til/frå Stord sjukehus eller Stord DPS, då dette er Skyss sitt haldeplassnamn for dette busstoppet.

    Praktisk informasjon

    ​Det er ikkje publikumsapotek på sjukehuset, men det er fleire apotek i og rundt Leirvik sentrum.

    Måndag-sundag: 17.00-18.30

    Det er eigne besøkstider og reglar for føde og barsel.

    Oppdatert informasjon finn du på sida om besøkstider

    ​Nærmaste daglegvare er Spar Ådland, Olvikvegen 52, 5416 Stord. 1.5 km med bil, 500 m til fots på gangsti bak ambulansestasjonen.

    Mange pasientar og pårørande ønskjer å ta bilete eller video som eit minne frå tida på sjukehuset. Dette er sjølvsagt heilt greit, så lenge det er pasienten eller pårørande og vener det blir teke bilete av.
     
    Det er ikkje lov å ta bilete av medpasientar eller tilsett ved sjukehusa. Vi har hatt fleire saker der bilete av medpasientar og tilsette har blitt publiserte på sosiale medium utan at dei har gjeve løyve om det. 

    Vi håpar at du syner respekt for personvernet til alle du møter under opphaldet ved sjukehuset, og at du bare tar bilete av eigen familie og vener.​

    ​Publikumskantine finn du i underetasjen.
    Opningstider:
    Måndag-fredag kl. 11.00-14.00.
    Stengt i helger og heilagdagar.

    ​​​​​​​​​Ta med den faste medisinen du brukar. Det kan ta tid å få same medisin frå apoteket.

    Diverre hender det at tjuveri finn stad på sjukehuset. La ​verdisaker vere igjen heime.

    Ta med behagelege klede.

    Gode innesko som er stødige og lette å ta på. Av hygieniske grunnar er det ikkje tillate å gå barbeint på sjukehuset.

    Toalettsaker som tannbørste, tannkrem, kam, deodorant og eventuelt barbermaskin. ​Hjelpemiddel du er avhengig av: til dømes stokk, ​krykker, rullator og rullestol.

    God hygiene ein viktig faktor for å kunne gje god behandling til pasientane.

    ​Det er ikkje minibank ved sjukehuset. Nærmaste minibank Stord sjukehus: Sparebanken Vest, Leirvik sentrum.

    ​Parkeringsplass for pasientar og besøkande ligg like utanfor sjukehuset, det er kort avstand for gåande. Parkering mot avgift, sjå oppslag ved parkeringsautomat.

    Det er mogleg å køyre heilt fram til hovudinngangen for å sleppe av passasjerar ved behov.

    Pris for å parkere på sjukehus i Helse Fonna er 25 kroner i timen. Makspris for eit døgn er 155 kroner.​

    Sjukehusområdet er røykfritt.

    Inneliggande pasientar kan ta kontakt med helsepersonell ved si avdeling ved behov for nikotinprodukt.

  • En bygning med et fjell i bakgrunnen

    Odda sjukehus

    Sjukehusvegen 10, 5750 Odda

    Finn fram

    Transport

    ​For informasjon om lokalrutetilbod til Odda sjukehus, sjå www.skyss.no. For ekspressbuss, sjå www.nor-way.no.

    Praktisk informasjon

    ​Næraste daglegvare er Bunnpris, 700 meter frå sjukehuset. Adressa er Hjøllo 1, 5750 Odda.

    Mange pasientar og pårørande ønskjer å ta bilete eller video som eit minne frå tida på sjukehuset. Dette er sjølvsagt heilt greit, så lenge det er pasienten eller pårørande og vener det blir teke bilete av.
     
    Det er ikkje lov å ta bilete av medpasientar eller tilsett ved sjukehusa. Vi har hatt fleire saker der bilete av medpasientar og tilsette har blitt publiserte på sosiale medium utan at dei har gjeve løyve om det. 

    Vi håpar at du syner respekt for personvernet til alle du møter under opphaldet ved sjukehuset, og at du bare tar bilete av eigen familie og vener.​

    ​Kantina ligg i U-etg.
    Opningstider:
    Måndag-fredag kl. 10.00-12.30

    Det ligg ein kiosken ved hovudinngangen
    Opningstider:
    Måndag-fredag kl. 10.00-18.00.

    Kiosken har ikkje betalingsterminal.

    ​​​​​​​​​Ta med den faste medisinen du brukar. Det kan ta tid å få same medisin frå apoteket.

    Diverre hender det at tjuveri finn stad på sjukehuset. La ​verdisaker vere igjen heime.

    Ta med behagelege klede.

    Gode innesko som er stødige og lette å ta på. Av hygieniske grunnar er det ikkje tillate å gå barbeint på sjukehuset.

    Toalettsaker som tannbørste, tannkrem, kam, deodorant og eventuelt barbermaskin. ​Hjelpemiddel du er avhengig av: til dømes stokk, ​krykker, rullator og rullestol.

    God hygiene ein viktig faktor for å kunne gje god behandling til pasientane.

    Det er ikkje minibank ved sjukehuset. ​Næraste minibank ligg i Odda sentrum.

    Parkering for pasientar og besøkande ligg på sjukehusområdet.
    Du kan parkere på sørsiden av sjukehuset eller på østsiden/baksiden ved elven eller augelegekontoret. Det er gratis parkering.

    Det er ikkje tilgjengelege ladestasjonar for lading av elbil.

    Det er reservert plass for HC-parkering utanfor hovudinngangen.

    Reservert plass for blodgivar er på parkeringsplassen sør for sjukehuset.

    Hugs å legge parkeringsbeviset for desse plassane godt synleg i frontruta.



    Sjukehusområdet er røykfritt.

    Inneliggande pasientar kan ta kontakt med helsepersonell ved si avdeling ved behov for nikotinprodukt.