logo Helse Fonna

Diagnose

Tuberkulose

Tuberkulose er ein infeksjonssjukdom forårsaka av ein bakterie. Sjukdommen smittast normalt via lufta, oftast ved at sjuke hostar og at dropar med bakteriar blir pusta inn av friske. Ein reknar med at ein tredjedel av verdens befolkning er smitta, men bare ein brøkdel blir sjuke i løpet av livet. I dag kan så godt som alle tuberkulosesjuke kurerast med antibiotika. I Noreg er utgreiing, behandling og kontroll av tuberkulose gratis.

Tuberkulose er ein alvorleg infeksjon som ofte rammar lungene. Han spreier seg med ørsmå dropar i hosten til personar med lungetuberkulose. Dersom du har blitt sjuk med tuberkulose, må du gå på antibiotikabehandling i minst seks månader.

Les meir på helsenorge.no

For hundre år sidan var det veldig høy dødelegheit av tuberkulose i Noreg. Dødelegheita gjekk dramatisk ned etter innføring av moderne smittevernarbeid. I Noreg har vi ein eigen Tuberkuloseforskrift og Tuberkuloseveiledar som regulera rutineundersøkingar av følgande folkegrupper:
I følge tuberkulosekontrollforskriftens § 3-1 har følgande personar plikt til å gjennomgå tuberkuloseundersøking:

  • Personar frå land med høg førekomst av tuberkulose som skal opphalde seg meir enn tre månader i Noreg. Alle flyktningar og asylsøkarar. Asylsøkarar skal undersøkas innan 2 veker etter åtkomst. Ørvig innvandrarar skal undersøkast så snart som mogleg, helst innan 4 veker etter åtkomst.
  • Personar som i løpet av dei siste tre åra har oppheldt seg minst tre månadar i land med høg førekomst av tuberkulose, og som skal jobbe med barn, pleietrengande eller sjuke. Det er arbeidsgivar si plikt å sørge for at undersøkinga er utført før tiltredelse. Dette gjeld også studentar, hospitantar og au pairar.
  • Andre som har vært utsatt for tuberkulosesmitte. Dette punktet opnar for pliktig undersøking ved rettkomen mistanke i andre tilfelle enn dei som er nemne over.
Personar kan bli anbefalt tuberkuloseundersøking sjølv om dei ikkje omfattast av forskrifta. 

Røntgenbilde av lungene og blodprøven IGRA (immunologisk test med tanke på smitte) er hovudinstrumenta i kontrollarbeidet. Nokon av dei smitta som ikkje er sjuke, vil kunne få tilbod om førebuande behandling viss risikofaktorar er til stade.


I tillegg skal alle som mistenkast å vere sjuk av tuberkulose tilvisast som akutt hjelp til sjukehus.



 

Denne videoen er også tilgjengeleg i engelsk versjon, og i mange ulike språk. This movie is available in english and many other languages.

Følgande symptom reknast som klassisk for lungetuberkulose

  • Langvarig hoste (meir enn tre veker), etter kvart med oppspytt
  • Vekttap
  • Nedsett allmenntilstand
  • Feber
  • Nattsveitte 


Sjeldnare symptom er

  • Brystsmerter
  • Tungpust
  • Blodtilblanda oppspytt


Utgreiing

Det er eit mål å holde førekomsten av smitte i befolkninga på så lågt nivå som mogleg. For å kartlegge smitteførekomst utførast rutineundersøkingar av spesielle grupper i befolkninga. Finn ein latent tuberkulose og samtidig forhold som disponerer for aktivering av sjukdommen, kan det gis førebuande behandling. Eksempelvis skal leddgiktpasientar som får behandling med medisinar som svekker immunforsvaret gis førebuande behandling mot tuberkulose – for å hindre aktivering av infeksjonen under den immunsupprimmerande behandlinga (behandling som svekker immunforsvaret).  

Utreiing utførast med to siktemål:

  1. Kartlegge smitta for å kunne gi disponerte førebuande behandling.
  2. Identifisere pasient med aktiv tuberkuløs sjukdom slik at disse kan behandlas før de smitter andre.

IGRA (interferon gamma release assay) er ein blodprøve som kan påvise at pasienten er smitta med tuberkulose. Prøven aleine kan ikkje sei om det er aktiv tuberkuløs sjukdom og blir derfor oftast brukt i rutineundersøkingar. Tuberkulinprøving, IGRA og ventrikkelaspirasjon er spesielt nyttig ved utreiing hos barn.

Ekspektoratprøvar
Ved aktiv tuberkuløs lungebetennelse vil vi kunne finne bakteriar i det (ekspektoratet) som hostast opp. Dette blir gjort tre påfølgjande dagar, om morgonen før frukost. Ved å studere ekspektoratet i mikroskop (gjort i løpet av 1-2 dagar) eller ved legge ekspektoratet til dyrking i seks veker kan vi identifisere tuberkulosebakteriar.

Utgreiing av tuberkulose i andre organ gjerast gjerne ved meir spesialisert undersøking under innlegging.
Det er viktig at pasienten forstår informasjonen som blir gitt. Dersom pasienten ikkje snakkar norsk/engelsk, bruker vi tolk. 

Indusert sputum
For barn over 10-12 år og vaksne.

Indusert sputum tas når pasientar ikkje klarar å gi ekspektorat prøve ved hosting. Indusert sputum betyr at pasienten inhalerer saltvatn for å fukte og irritere slimhinnene, slik at hoste framkallast. Dette blir gjort tre påfølgjande dagar, om morgonen før frukost. Dette løyser slim i bronkiane. Formålet er å få opp slim frå nedre luftveger, som vi undersøker for bakteriar.

Undersøkinga tek frå ti til femten minutt. Undersøkinga gir ikkje ubehag eller biverknadar i ettertid. Den kan føre til økt hosterefleks ei stund etterpå.

Etter at undersøkinga er over kan pasienten reise heim. Det tar opp til åtte veker før vi har det endelige svaret.

Ventrikkelaspirat
For barn under 10-12 år, og som ikkje klarer å gi ein god ekspektoratprøve ved indusert sputum.

Ved denne undersøkinga gir man barnet noko å slappe av på, og førar ei sonde ned i magesekken. Derfrå hentast mageinnhald, som man sendar til dyrking. Dette blir gjort tre påfølgjande dagar, om morgonen før frukost.
Undersøkinga tek ca 1 time.

Bronkialskyljevæske
Hos pasientar som ikkje klarar å gi ein god ekspektoratprøve, heller ikkje med indusert sputum, kan det vere nødvendig med en bronkialskyljeprøve (bronkioalveolær lavage) etter installasjon av fysiologisk saltvatn gjennom bronkoskop. Minst 5 ml væske samlast i steril behaldar.

Andre mikrobiologisk undersøkingar (puss, urin, pleuravæske ol)
Se kap 8.3.3 i TB veiledar. Prøvane skal ikkje tilsettast nokon form for konserveringsmiddel. Steril, tett eingongs plastikkbehaldar skal nyttast.


Behandling

I likskap med andre bakteriar blir tuberkulosebakteriane påverka av antibiotika. Men sidan tuberkulosebakteriar har spesielle eigenskapar – dei muterer hyppig og formeira seg langsamt – må man behandla med fleire typar antibiotika samtidig og over lengre tid enn det som er vanleg for andre bakteriar.

Medikamentell behandling av tuberkulose kan kurere pasientar raskt og effektivt for sjukdommen, hindre moglegheita for å bli sjuk igjen eller hindre at bakteriar utviklar motstandsdyktigheit og dermed hindrar spreiing av sjukdom. Det er viktig at behandling startast med en riktig kombinasjon av medikament.

Spesialist i lungemedisin, infeksjonsmedisin eller barnelege har ansvar for igangsetjing og val av behandlingsregime. Tuberkulosekoordinator er ansvarlig for å innkalle til møte om behandlingsplans og opprette behandlingsplan. Dette er forholdsregler som er laget for å hindre utvikling av resistente bakteriar. Medikamentresistens  er eit problem i enkelte land.

Medikamentell behandling av aktiv tuberkulose
Medikamentell behandling av aktiv tuberkulose går vanlegvis over seks månader. Behandling av personar med tuberkuløs sjukdom skal skje i samsvar med gjeldane anbefalingar for tuberkulosekontroll, derunder direkte observert behandling (DOT).

Førebuande behandling av latent tuberkulose
Førebuande behandling av latent tuberkulose (til dei som er smitta, men ikkje sjuke) går vanlegvis over tre månader. Observert behandling (DOT) er normalt ikkje nødvendig ved førebuande behandling fordi aktiv tuberkulose skal vere utelukka og bakteriemengda vil då vere så liten at resistens ikkje kan utviklast. Ved dosering kvar veke med rifapentine og isoniazid skal det i regelen gjennomførast DOT.


Oppfølging

g_1f1f0b28_163c_4118_ba35_05af68804c5b


Kontakt

Haugesund sjukehus Lungepoliklinikk, Haugesund sjukehus

Kontakt Lungepoliklinikk, Haugesund sjukehus

Oppmøtestad

Vi har felles ekspedisjonsluke med hjertepoliklinikken i 2. etasje. Dersom du tar heisen ved resepsjonen i 1. etasje, finn du luka vår i korridoren til høgre når du kjem ut av heisen.
En høy vinkel av en bygning

Haugesund sjukehus

Karmsundgata 120, 5528 Haugesund

Finn fram

Transport

Det er fleire busstopp like ved og i nærleiken av Haugesund sjukehus.

www.kystbussen.no - Ruteinformasjon for Kystbussen (Bergen-Stord-Haugesund-Stavanger)

www.kolumbus.no - Ruteinformasjon om lokalbussar i Rogaland

Praktisk informasjon

Apoteket ligg i første etasje, like bak resepsjonen.

Opningstider:

Måndag-fredag kl. 08.00-16.30.

Mange pasientar og pårørande ønskjer å ta bilete eller video som eit minne frå tida på sjukehuset. Dette er sjølvsagt heilt greit, så lenge det er pasienten eller pårørande og vener det blir teke bilete av.
 
Det er ikkje lov å ta bilete av medpasientar eller tilsett ved sjukehusa. Vi har hatt fleire saker der bilete av medpasientar og tilsette har blitt publiserte på sosiale medium utan at dei har gjeve løyve om det. 

Vi håpar at du syner respekt for personvernet til alle du møter under opphaldet ved sjukehuset, og at du bare tar bilete av eigen familie og vener.​

​Kantina i  6.etasje er open for tilsette, pasientar og besøkande.

Opningstider:
Måndag - fredag kl. 09.30-15.30. Stengt helger og heilagdagar.

Pasientkantine i 4-og 5.etasje er kun open for pasientar.

Fleire av sengepostane har eigne spiserom med enkel sjølvbetening for inneliggande pasientar. Ta kontakt med di avdeling.

Det ligg ein Narvesen kiosk i 1.etasje

Opningstider:
Måndag - fredag kl. 06.30-21.00
Laurdag: 9.00-20.00
Søndag: 10.00-20.00 




​​​​​​​​​Ta med den faste medisinen du brukar. Det kan ta tid å få same medisin frå apoteket.

Diverre hender det at tjuveri finn stad på sjukehuset. La ​verdisaker vere igjen heime.

Ta med behagelege klede.

Gode innesko som er stødige og lette å ta på. Av hygieniske grunnar er det ikkje tillate å gå barbeint på sjukehuset.

Toalettsaker som tannbørste, tannkrem, kam, deodorant og eventuelt barbermaskin. ​Hjelpemiddel du er avhengig av: til dømes stokk, ​krykker, rullator og rullestol.

God hygiene ein viktig faktor for å kunne gje god behandling til pasientane.

​Det er ikkje minibank ved sjukehuset. Narvesen i første etasje har bankterminal med moglegheit for uttak av pengar ved kjøp. Det er bank og minibank i Haugesund sentrum.

Parkeringshuset nord for sjukehuset er reservert pasientar og besøkande. Alle må betale for parkering. Dette gjer du på p-automatane enten med kort eller kontanter. I tillegg kan du benytte EasyPark appen.

Parkeringshuset har tre ladeuttak.

Reserverte parkeringsplassar

Reserverte plassar for HC-parkering er utanfor hovudinngangen. Hugs å legge parkeringsbeviset godt synleg i frontruta.

Det er reserverte plassar for blodgivarar og dialysepasientar på toppen av parkeringshus. Du vil få utlevert parkeringsbevis frå avdelingen dersom du har rett til å bruke dessa plassane.

Parkeringsavgift

Det er Haugesund Parkering Drift as som har oppfølging av parkeringshuset og parkeringane foran hovudinngangen. Eventuelle klager på p-avgift meldast til dei. Dette finn du også informasjon om på  p-automatane. 

Pris for å parkere på sjukehus i Helse Fonna er 25 kroner i timen. Makspris for eit døgn er 155 kroner.​